ارزیابی کالبد محله‌‌‌های قدیمی شهری در پاسخ‌دهی به احساس امنیت (نمونة موردی: محلة ملک‌آباد شهر قزوین)

احساس امنیت، یکی از نیازهای روحی انسان و از مهم‌ترین ویژگی‌های کیفیت فضاست. در جوامع شهری امروز، عوامل گوناگون محیطی سبب بروز انواع بزهکاری­ها و بی‌قانونی­ها و ناامنی در شهر شده­اند. این در حالی است که بافت­های شهری و محله‌های قدیمی ایران، از بعد امنیت و آرامش، شهرة شهرها بوده­اند. این مسئله، اگرچه متأثر از ساختار اجتماعی و فرهنگی نیز بوده است، نباید از طراحی هوشمندانة کالبد این‌گونه محله‌ها غافل شد. این موضوع، هدف اصلی این پژوهش است. غالب این محله‌ها، بر مبنای اصول، ساخته شده‌اند و زمینة مناسبی برای تحقیق فراهم می­کند. مقالة حاضر در دسته­بندی پژوهش­های کیفی قرار­ گرفته و ضمن بهره­گیری از تحلیل فضایی، به‌وسیلة نرم‌افزار GIS، بر مبنای روش مطالعة موردی (Case Study) انجام شده است. بدین ترتیب که با­ مروری بر معیارهای امنیت شهری، جامع­ترین نظریه، یعنی نظریة «پیشگیری از جرم، از طریق طراحی محیطی یا CPTED»، ملاک عمل قرار گرفته و مدل به­دست­آمده در یکی از محله‌های قدیمی قزوین پیاده شده است. نتایج ارزیابی با استفاده از روش­های ماتریس گولر و چک­لیست معیارها نشان می­دهد از بین سه معیار مشخص‌شده، محلة ملک­آباد در معیارهای نظارت طبیعی و تقویت قلمروها، وضعیت مطلوبی دارد و در معیار کنترل دسترسی­ها در وضعیت زیر متوسط قرار گرفته است. نقاط قوت محله نیز مشخص شده و در انتها یافته­های علمی و عملیاتی تحقیق ارائه شده ­است. در نهایت می­توان گفت ارزیابی کالبد محلة ملک­آباد به‌عنوان نمونه‌ای از محله­های قدیمی شهر تاریخی قزوین نشان می­دهد این محله توانسته است در پاسخ­دهی به نیاز به احساس امنیت ساکنان آن در حد مطلوب ایفای نقش کند.